Het vrouwtje van de gewone zwarte weduwe (Latrodectus mactans).
De Zwarte Weduwe (Latrodectus mactans)
Het vrouwtje van de gewone zwarte weduwe (Latrodectus mactans) met het kenmerkende zandloperfiguur op de buikzijde van het achterlijf.
Als er 1 spin is die altijd tot de verbeelding gesproken heeft dan is het wel de zwarte weduwe. Wat mij altijd is opgevallen tijdens vogelspinnententoonstellingen die ik voor de stichting Herpetologisch Educatief Centrum (H.E.C.) organiseerde, is dat mensen over het algemeen een totaal verkeerd beeld hebben bij deze spin en dat met name voor wat betreft het formaat van deze spin. Wanneer ze dan een levende zwarte weduwe (wijfje) in de expositie aantroffen waren zij meestal verbaasd over de geringe grootte van deze spin. Die verbazing werd over het algemeen nog groter wanneer ze een volwassen mannetje konden bekijken in een bakje er naast. Het mannetje is namelijk vele keren kleiner dan het vrouwtje.
Als ik het goed heb is dit dan de Nederlandse vertegenwoordiger van de Zwarte Weduwen, de Zwarte Galg spin, ook een kogelspin.
Zwarte weduwen behoren tot de kogelspinnen (Theridiidae) en hebben een heel groot verspreidingsgebied. Daarnaast is het een familie met een 50-tal soorten waarvan er ook een in Nederland voorkomt. Dat is een weinig opvallende en niet erg giftige soort dus daardoor nauwelijks bekend bij de gemiddelde Nederlander. Het is Lasaeola tristis, de zwarte galgspin. Deze soort wordt op donkere vochtige plaatsen gevonden. Een paar zwarte weduwen zijn zo giftig dat ze gevaarlijk zijn voor de mens en het zijn deze vertegenwoordigers die de reputatie van de hele groep hebben bepaald. De bekendste zwarte weduwe is Latrodectus mactans, de soort met het zandlopervormige tekeningetje op de buikzijde. Deze soort is afkomstig uit de Verenigde Staten, maar heeft zich inmiddels al aardig over de gehele wereld verspreid. In Nederland en België is de soort ook wel eens aangetroffen, maar waarschijnlijk gaat het hier om bij liefhebbers ontsnapte al dan niet jonge exemplaren. Omdat het hier te koud kan worden zal hij zich niet blijvend kunnen vestigen. Hij houdt van vochtige plekken en in al dan niet dicht bevolkte gebieden spinnen deze dieren regelmatig webben boven het water in het toilet. In veel gevallen van beten door een zwarte weduwe gaat het dan ook om mensen die in hun bil gebeten zijn. In Australië kennen we de “Red bag” (Latrodectus hasselti), ook een “weduwe” die ook gevaarlijk is en zelfs in Australische countrysongs bezongen wordt. Toch is de zwarte weduwe van nature niet erg agressief en met het inmiddels ontwikkelde antiserum kunnen de beten vrijwel zonder uitzondering succesvol behandeld worden.
Typisch een zwarte weduwe Latrodectus menavodi?, deze soort komt enkel op Madagaskar voor. Wie het weet mag het mij doorgeven.
Datzelfde geldt voor dit exemplaar, het zou dezelfde soort als hiernaast kunnen zijn.
Een jonge zwarte weduwe. Het achterlijf is al duidelijk dat van een kogelspin.
Typisch een mannetje met zijn relatief grote en lange poten.
Zwarte weduwen spinnen onregelmatige slordige webben, maar de draadkwaliteit van het spinsel is erg hoog en de draden zijn uitzonderlijk sterk. Het web van de zwarte weduwe bestaat uit drie lagen. De bovenste laag is voorzien van steundraden die worden vastgehecht aan een ondergrond. De middelste laag bestaat uit een grote hoeveelheid ongestructureerde kleefdraden en de onderste hangen naar beneden en vormen de eigenlijke vangdraden, met er op uiterst kleine kleverige druppeltjes. Zodra een insect hier tegenaan komt blijft het plakken en zal al tegenstribbelend steeds vaster komen te zitten. Hierdoor wordt de spin gewaarschuwd en zal een dodelijk beet toebrengen die tevens het weefsel van het slachtoffer zal oplossen zodat de spin later kan terugkomen om het opgeloste materiaal op te zuigen.
Deze soort is dezelfde als de foto hieronder. Het zou een variëteit van L. mactans kunnen zijn, maar waarschijnlijker is dat het een afzonderlijke soort is.
De spinnen reageren over het algemeen uitermate alert op bewegingen in het web. Dit alert reageren brengt met zich mee dat de mannetjes heel vaak voor of na de paring worden gepakt en gedood en vervolgens opgegeten. Door met zijn poten via het web bepaalde trillingen te veroorzaken maakt hij aan het wijfje kenbaar dat hij wil paren. Wanneer dat gelukt is en hij overleeft zijn escapades, dan zal hij op zoek gaan naar een volgend wijfje. Voor kwekers van deze spinnen is het dan ook belangrijk om meerdere mannen beschikbaar te hebben voor het succesvol bevruchten van 1 vrouw. Aansluitend moet hij er rekening mee houden dat de jonge net tot spiderlings vervelde jongen uitermate klein zijn en zomaar door de gaten van vliegengaas naar buiten wandelen en zo uit de kweek ontsnappen. Het voor ventilatie toepassen van zeer fijnmazig benzinegaas is daarom aan te bevelen. De jonge spinnen kunnen van meet af aan gevoerd worden met fruitvliegen. De wijfjes doen aan sperma opslag en dat betekent dat ze meerdere bevruchte legsels kan produceren zonder dat er nog een mannetje aan te pas hoeft te komen. Voor kwekers en liefhebbers is dat belangrijk om te weten in verband met de huisvesting van volwassen exemplaren. Als je de voorgeschiedenis van de spin niet weet dan kan je daardoor verrassingen komen te staan. Het huis zit dan opeens vol met kleine zwarte weduwen. Die zijn in eerste instantie totaal ongevaarlijk omdat ze te klein zijn om door de huid van een mens heen te kunnen bijten, maar wanneer ze groter worden wordt het langzamerhand een ander verhaal.
Opvallend fel rood met daarnaast de tegen het zwart sterk afstekende witte stippen.
Een andere interessante en ook wel bekende weduwe is de Europese zwarte weduwe (Latrodectus tredecimguttatus) die in het Middellandse Zeegebied leeft en tot in Rusland de Centraal Azië gevonden wordt. Deze soort wordt gekenmerkt door 13 rode vlekken. Ook van deze soort is bekend dat het gif behoorlijk krachtig is. In Nederland werden onlangs ook enkele kogelspinnen gevonden.