Afrikaanse houtsnijwerken
Op dit moment ben ik een behoorlijk gedreven verzamelaar van Balinees houtsnijwerk. Maar het feitelijk verzamelen van houtsnijwerken is, voor zover ik mij herinner, in 1981 begonnen toen ik met vakantie in Tanzania was waar mijn (half)broer Jan en zijn vrouw Trees reeds enige jaren woonden vanwege een veeteeltproject waar Jan de leiding over had. Op enig moment tijdens die vakantie nam hij mij mee naar een buitenwijk van Dar es Salaam waar een groep locals prachtig houtsnijwerk maakte en tegen billijke prijzen aan de man bracht. Mijn broer had daar in het verleden al eerder houtsnijwerk gekocht en mee naar Nederland gebracht. Later hoorde ik dat het Makonde stam betrof. Ik heb daar toen 2 fraaie ebbenhouten Masai bustes gekocht. Tot de dag van vandaag vind ik dat nog steeds twee prachtige exemplaren.
Het typische Afrikaanse landschap: uitgestrekte savannen en hier en daar een boom of olifant.
Het Afrikaanse houtsnijwerk is over het algemeen tamelijk primitief, hoewel ik ook heel erg fijn gesneden stukken ken of heb gezien. Bekend zijn de zogenaamde levensbomen. Een opeenstapeling van menselijke jonge mensen, meestal rond een of twee ouderfiguren. Vaak van ebbenhout maar ook wel van andere houtsoorten. Ik noem hier maar een paar zaken die in me opkomen. Ik heb niet de geringste intentie om mij als kenner van Afrikaans houtsnijwerk op te werpen. Ik heb ook maar een paar Afrikaanse sculpturen en ook daar trek ik de lijn van monochrome werken door. Bij voorkeur ongekleurd origineel hout en maximaal bewerkt/gekleurd met eenkleurig patina. Afrika is een enorm gebied en er komen allerlei taferelen vandaan, alsook veel maskers en dierfiguren, nogmaals ik heb meer een paar stukken en ik ben zeker niet van plan het Afrikaanse werk veel verder uit te breiden.
Een spectakel is de Ngorongoro-krater, een schitterend, uitgewerkt vulkanisch gebied met op de kraterwanden regenwoudachtige begroeiing. In de krater zelf is vrijwel de gehele fauna van Afrika vertegenwoordigd. Een belevenis om daar een tijd te mogen verblijven.
Een enkele keer koop ik wel eens wat maar dan moet het wel mijn speciale belangstelling getrokken hebben. Meestal gaat dat om een prijs : kwaliteitscombinatie. Een mooi stuk voor in mijn ogen weinig geld.
Hier een plaatje met de 6×6 Zenza Bronica: Heel gevarieerd groen op de kraterwand.
Ter plekke in Dar es Salaam, waar woodcarvers van de Makonde stam gevestigd waren vielen vooral de armoedige omstandigheden op. In sjofele kleding en met relatief primitief gereedschap werden daar bijzonder fraaie houtsnijwerken vervaardigd. Meestal zittend op de grond met het te bewerken werkstuk op de knieën wordt de werkdag doorgebracht. Met scherpe beitels wordt het hout en ook ivoor gesneden en bewerkt. Met grotere en kleinere houten knotsen wordt er op de beitels getikt en een enkeling maakt gebruik van houten hamers. De foto’s hieronder heb ik destijds in 1981 gemaakt en als dia’s bewaard. Onlangs heb ik een aantal van deze 6×6 dia’s laten digitaliseren en nu kan ik ze op mijn/deze website laten zien. Ze volgen hieronder:
Armoedige omstandigheden waaronder deze kunstenaars hun “werk” doen/maken/creëren.
En tussendoor is er soms ook nog tijd voor het spelen van een spelletje.
Niet alleen hout, maar ook prachtige sculpturen van olifantenivoor.
Prachtige werkstukken, waarvoor exportlicenties kunnen worden aangevraagd (toen).
De trotse maker van een van de twee bustes die ik daar van hem gekocht heb, met een er van onder zijn arm.
-
- Makonde houtsnijwerk Tanzania, Masai vrouw (1) ebbenhout, 1981
-
- Makonde houtsnijwerk Tanzania, Masai vrouw (2) ebbenhout, 1981
-
- Masai vrouw uit Kenia, ernstige droogtescheur in het hout
-
- De bij de vrouw hiervoor behorende Masai man uit Kenia
-
- Buste Afrikaanse vrouw. Sommige beelden hebben gewoon “iets” zonder dat ze er qua kwaliteit in hoge mate uit springen. Dit is zo’n beeld.
-
- Dit beeld kocht ik als houtsnijwerk. Het blijkt echter gegoten en daarna handmatig afgewerkt. Procedure van het gieten heet “cire a wax perdue” een zeer oude gietmethode.
-
- In enkele Afrikaanse mythen wordt de mens uit een boom geboren.
-
- Detailfoto’s van de levensboom.
-
- Detailfoto’s van de levensboom.
-
- Detailfoto’s van de levensboom.
-
- Detailfoto’s van de levensboom.
-
- Veel voorkomende voorstelling. Hier werd het hout later zwart gemaakt.
-
- Veel voorkomende voorstelling. Hier werd het hout later zwart gemaakt.
-
- Veel levensbomen zijn vervaardigd van ebbenhout.
-
- Hier ook het contrast tussen de kern van het hout en de lichte bast.
-
- Dit is echter teakhoutachtig materiaal.
-
- Dat zie je veel minder vaak toegepast.
-
- Detailfoto’s van de levensboom.