Er wordt nog wel eens het een en ander “gerommeld” op Marktplaats bij het aanbieden van met name Djanger bustes. Ik had zelf al jaren geleden een slechte ervaring toen een buste van “museale kwaliteit” (wat op zich wel klopte), verlijmingen in de kroon bleek te hebben.
Aan de voorzijde van dit prachtige Djanger borstbeeld is vrijwel niet te zien dat er verlijmingen aanwezig zijn. Het blijft een prachtig exemplaar.
De groene lijnen geven de verschillende onderdelen van de kroon aan. De buitenste rand, de binnenrand en het binnenwerk (vaak een bloem).
Detailfoto’s die bewijzen dat er werd gelijmd en gerestaureerd.
Detailfoto’s die bewijzen dat er werd gelijmd en gerestaureerd.
De verkoper suggereerde dit absoluut niet gezien te hebben, maar op zich geloof ik daar weinig van. Tenslotte zag ik het zelf direct al bij het uitpakken ervan. Het is altijd een domper wanneer een aangekocht beeld niet aan de verwachtingen blijkt te voldoen. Toch kan zoiets natuurlijk weleens gebeuren. Ik heb als verkoper ook eens een beeld verzonden dat volgens de koper verlijmingen zou hebben. Dat probleem heb ik opgelost door mijn verontschuldigingen aan te bieden en alsnog een flinke korting te geven. In het uiterste geval moet je zo’n beeld dan terugnemen en het geld terugstorten. In de loop der jaren zijn er heel veel bustes, bruidsbeelden en ook Djanger bustes gemaakt op Java en Bali en naar Nederland gebracht. In diezelfde tijd zijn er, op allerlei manieren, ook weer veel exemplaren verloren gegaan. Daarnaast zijn er veel bustes beschadigd geraakt.
Zo kwam een beeld bij mij na verzending uit de verpakking. Goed verpakken zodanig dat een beeld in de verpakking niet kan bewegen en aan alle kanten beschermd ligt, is super belangrijk.
De kroon, met de vele gaten, is een kwetsbaar onderdeel van het beeld. Wanneer je de verschillende bustes bekijkt, dan zie je dat er verschillende typen en formaten Djanger bustes bestaan. Ik onderscheid hier zelf 3 types: 1) De buste met de volledig gesloten kroon, 2) de buste met de enkele rand opengewerkte kroon en 3) de buste met de dubbele rand opengewerkte kroon. Opengewerkt of niet de kroon heeft eigenlijk altijd een vaste grondvorm (zie 1e en 2e afbeelding). Regelmatig zie ik de laatste tijd Djanger bustes aangeboden worden waarvan ik constateer dat de buitenste rand van de kroon geheel of gedeeltelijk werd verwijderd. Soms zie je dan dat het bovenste stukje van de kroonrand nog is blijven staan. Ik begrijp wel waarom dat is gebeurd. Meestal gaat het om een kroon waarvan een deel is beschadigd. Door een deel van de kroon symmetrisch te verwijderen, lijkt het alsof de houtbewerker dit zo heeft bedoeld.
Vooral de buitenste rand van een dubbele rand van een kroon is kwetsbaar en kan bij vallen of onzorgvuldig verpakt verzenden gemakkelijk afbreken.
Omdat het gezicht van het beeld vaak erg mooi gesneden is, vindt de eigenaar van het beschadigde beeld het zonde om het beeld weg te gooien en lost het probleem op deze manier op. Een argeloze beginnende verzamelaar is dan nog weleens bereid een dergelijk “opgeknapt” beeld te kopen. Bij de aanschaf van een Djanger buste is het altijd verstandig de achterzijde van de kroon te controleren en er voorafgaand aan de koop detailfoto’s van te vragen. Vaak zie je verlijmingen en restauraties op foto’s veel beter dan met het blote oog. Aan de voorzijde is een verlijming vaak niet of nauwelijks te zien, maar op de gladde achterzijde is een restauratie veel beter te constateren. Ook zijn kleurverschillen vaak een aanwijzing dat er iets niet klopt. Wanneer de buitenrand van de kroon werd verwijderd is dit meestal (goed) te zien aan de structuur van de overgebleven buitenrand. Deze is dan vaak lichter van kleur, stomp en glad afgerond en soms is de afgebrokkelde structuur al erg veelzeggend. Wanneer een buitenrand werd verwijderd, staat de overgebleven rand qua kwaliteit van afwerking meestal niet in verhouding tot de rest van de kwaliteit van het beeld. Let ook op lijnen die op onnatuurlijke wijze eindigen of worden onderbroken.
Zo hoort ie er dus uit te zien. Kijk naar hoe de vleugel werd opgebouwd. Zo zijn vrijwel alle Garuda’s.
Nog een voorbeeld van een gave Garuda. Afwijkend vanwege een naar beneden afhangende vleugel.
Een dergelijke gang van zaken zie je ook vaak bij Garuda beelden. De lange dunne veren van de vleugels zijn dan de kwetsbare delen waar vaak beschadigingen ontstaan. Ook deze veren kunnen worden weggehaald en symmetrisch worden gemaakt.
Soms gaat een ander beeld stuk en vindt de eigenaar het zonde om het weg te gooien. Zo kocht ik een keer een beeld van een naakte vrouw op een houten sokkeltje. Bij nadere beschouwing bij ontvangst van het beeld bleek dat sokkel en beeld uit twee losse delen bestonden. Aan de achterzijde, onderaan de rug van de vrouw, waren sporen van een zaagsnede te zien. Conclusie: Het gaat hier waarschijnlijk om het beeld van oorspronkelijk een staande vrouw, van top tot teen. Het deel tussen de buik en de sokkel is om wat voor reden dan ook verwijderd en de overgebleven delen zijn later weer aan elkaar gelijmd. Op zich netjes gedaan, maar wanneer je zo’n beeld via Marktplaats weer verkoopt is het wel netjes om dit in de advertentie te vermelden.
-
- Het deel onder de gele streep tot de bovenkant van de sokkel werd verwijderd.
-
- Vervolgens werden het bovendeel en de sokkel zo netjes mogelijk aan elkaar gelijmd. Voordeel van de oorspronkelijke sokkel is, dat het dezelfde kleur en houtsoort betreft.
-
- Dit was het beeld dat ik via Marktplaats kocht. Duidelijk is te zien dat body en sokkel niet naadloos aansluiten en het dus geen beeld uit 1 stuk basishout betreft.
-
- Toch is het overgebleven beeld nog zeker fraai en acceptabel.
-
- Aanvankelijk dacht ik dat het mogelijk een zeemeermin betrof, maar daar ben ik inmiddels niet zo zeker meer van.
-
- Vooral aan de achterzijde zie je een wat grovere zaagsnede. Probeer daar het afbrokkelen zoveel mogelijk te vermijden door een scherpe zaag te gebruiken.
Het is goed om naar de “standaard” uitwerkingen van beelden te kijken om daarna tot de conclusie te kunnen komen dat er iets niet klopt. Veel verkopers zijn te goeder trouw bij het aanbieden van beelden, maar er zijn er ook die willens en wetens zo’n “gehandicapt” beeld als hoogwaardig en onbeschadigd aanprijzen. De verantwoordelijkheid ligt een beetje in het midden: De koper moet weten waar hij mee bezig is en de verkoper moet geen opzettelijke onwaarheden vermelden in zijn advertentie. Misschien dat deze pagina bijdraagt aan een stukje bewustwording rond deze twee populaire onderwerpen uit het aanbod van Balinese houtsnijwerken.
Hierna volgt een galerij met foto’s en voorbeelden. Lees vooral de teksten bij de foto’s.
-
- Aan de voorzijde van dit prachtige Djangerborstbeeld is vrijwel niet te zien dat er verlijmingen aanwezig zijn.
-
- De groene lijnen geven de verschillende onderdelen van de kroon aan. De buitenste rand, de binnenrand en het binnenwerk (vaak een bloem).
-
- Detailfoto’s die bewijzen dat er werd gelijmd en gerestaureerd.
-
- Detailfoto’s die bewijzen dar er werd gelijmd en gerestaureerd.
-
- Voorbeeld van een onbeschadigde, volledig gave Djanger buste.
-
- Voorbeeld van een onbeschadigde, volledig gave Djanger buste. Je kunt je voorstellen dat de verbindingspunten gemakkelijk kunnen afbreken.
-
- Voorbeeld van een onbeschadigde, volledig gave Djanger buste. Wanneer je de buitenrand van de kroon wegdenkt, blijft er toch een fraaie bloem over.
-
- Voorbeeld van een onbeschadigde, volledig gave Djanger buste.
-
- Zo kwam een beeld bij mij na verzending uit de verpakking. Goed verpakken zodanig dat een beeld in de verpakking niet kan bewegen en beschermd ligt is super belangrijk.
-
- Na het zorgvuldig weer lijmen van alle stukjes ziet het beeld er weer toonbaar uit.
-
- Toch zijn de lijmnaadjes aan de achterzijde van het beeld onmiskenbaar aanwezig.
-
- Sommige Djanger borstbeelden werden vervaardigd met een fraai gedetailleerde, maar volledig gesloten kroon. Zoals deze.
-
- Wanneer een beeld beschadigd is zoals dit, dan kan je ervoor kiezen de gehele buitenste rand weg te breken. Als alle stukjes nog beschikbaar zijn is lijmen ook een optie en geeft een beter resultaat.
-
- Een wat modernere Djanger buste die ook niet ongeschonden uit de verpakking kwam, maar die na het lijmen, zeker van voren gezien, weer perfect toont.
-
- In geval van een klein afgebroken stukje, is restauratie zeker een optie en kan prima resultaat opleveren, maar meestal is de restauratie wel in enige mate zichtbaar.
-
- Vooral de buitenste rand van een dubbele rand van een kroon is kwetsbaar en kan bij vallen of onzorgvuldig verpakt verzenden gemakkelijk afbreken.
-
- Hier is met rode lijnen aangegeven hoe de contouren van de kroon ongeveer zouden moeten lopen.
-
- Bij oudere beelden zijn vaak droogtescheuren, of krimpscheuren te zien en die geven aan dat het hout extra breekbaar is. In dit geval is het onmiskenbaar dat hier sprake is van breuk.
-
- In dit geval is ervoor gekozen om de gehele buitenste rand te verwijderen. Een beginnende verzamelaar zou hier gemakkelijk “in kunnen trappen”. Toch klopt dit beeld niet met een standaard Djanger borstbeeld.
-
- De rode lijnen geven weer aan hoe de contouren vroeger ongeveer hebben gelopen.
-
- Goed kijken naar de afwerking van de “nieuwe” buitenste rand verraadt meestal al in enige mate wat er met dit beeld is gebeurd.
-
- Macro- of dichtbijfoto’s tonen onbetwistbaar aan of er sprake is van verlijmingen of restauraties.
-
- Meestal zijn die aan de achterzijde van het beeld beter te zien dan aan de voorzijde. Toch is dit de voorkant.
-
- Soms is het wat lastiger om te bepalen of een kroon werd verwijderd. Zeker wanneer het overgebleven deel netjes weer werd afgewerkt. Toch ben ik ervan overtuigd dat hier de kroon werd verwijderd. In mijn beleving kloppen de verhoudingen van dit borstbeeld dat een Djanger voorstelt niet meer.
-
- De rode lijnen geven weer globaal aan, hoe de kroon ongeveer zou zijn geweest.
-
- Bij dit beeld is voor mij overduidelijk dat de kroon werd verwijderd en dat enkel het “binnenwerk” is overgebleven. Lijnen die zomaar stoppen en gebrek aan symmetrie vertellen de rest van het verhaal.
-
- Ook hier geven de rode lijnen weer aan hoe de kroon ongeveer moet hebben gelopen.
-
- Een blik op de achterzijde van het beeld vertelt de rest.
-
- Dit beeld werd aangeboden als een prachtige buste in prima staat. Toch ontbreekt hier weer de gehele buitenste rand van de kroon.
-
- Zie de rode lijnen voor de contouren van de oorspronkelijke buste.
-
- Zo hoort ie er dus uit te zien. Kijk naar hoe de vleugel werd opgebouwd.
-
- Ook met Garuda beelden wordt regelmatig gerommeld. De lange veren van de vleugels (groene lijnen)zijn kwetsbaar en wanneer je die symmetrisch verwijdert valt het de beginnende liefhebber of leek misschien niet op.
-
- Een volledig gave, onbeschadigde Garuda.
-
- Nog een voorbeeld van een gave Garude. Afwijkend vanwege een naar beneden afhangende vleugel.
-
- Dat alles in tegenstelling tot deze Garuda. Er waren kennelijk wat veren afgebroken en die werden dus aan de andere kant, (niet eens symmetrisch) ook weggehaald. Het resultaat: “Kale” delen aan de vleugels. Zo zal een Balinese houtbewerker een Garuda NOOIT snijden.
-
- De rode lijnen geven aan binne welke contouden lange veren aanwezig zouden moeten zijn.
-
- Ook detailfoto’s van het beeld tonen aan dat er met dit beeld werd gerotzooid. Zo zal geen zichzelf respecterende houtbewerker een Garuda beeld afleveren.