De Aziatische Arowana (Scleropages formosus)
Arowana’s behoren tot het geslacht Osteoglossum, oftewel de beentongvissen of – snoeken. Deze naam dankt hij aan de twee vooruitstekende voelsprietachtige uitsteeksels boven de kin. Deze uitsteeksels zijn bedoeld om bewegingen aan het wateroppervlak te kunnen registreren. Arowana’s zijn typisch oppervlaktevissen, met hun overduidelijk bovenstandige bek. De familie heeft een zeer groot verspreidingsgebied. Ze komen voor in Zuid-Amerika: Osteoglossum bicirrhosum en O. ferreirai, Afrika: Heterotis niloticus, Australië Scleropages formosus, S. jardinii (de bekende barramundi), S. leichardtii en Azië: Scleropages formosus. Ze worden vaak gevonden in langzaam stromend water, maar ook in stilstaand water waar ze jagen op op het water gevallen insecten, vissen, kikkers en eigenlijk alles wat klein genoeg voor ze is om door te kunnen slikken, tot en met kleine vogels en kleine zoogdieren toe. Naarmate ze groter worden, passen ze hun voedingspatroon aan. Het zijn snelle rovers die in staat zijn om met hun krachtige staart sprongen uit het water te maken, waarmee ze prooidieren van boven het water hangende takken van struiken kunnen “plukken”. Vooral de zilveren Arowana uit het Amazonegebied staat daar om bekend, hetgeen hem de naam watermonkey heeft opgeleverd. Arowana’s zijn muilbroeders, dat betekent dat de ouderdieren, in dit geval het mannetje, de eieren in hun bek uitbroeden en ook de jongen, tot ze er te groot voor worden, de gelegenheid geven om in geval van gevaar in hun bek zich te verschuilen. Over het algemeen kunnen het flinke vissen worden die van 70 – 90cm. lang kunnen worden. Natuurhistorisch gezien is de Arowana een zeer oude vis waarvan via fossielen kan worden aangetoond dat deze al in Juratijdperk, ruim 150 miljoen jaar geleden, vrijwel uiterlijk onveranderd, aanwezig was. Zijn lichaamsvorm, met grote kop en bek, krachtig lichaam en grote ogen maken hem tot een geduchte jager, die zowel overdag als ‘s nachts actief kan zijn. Met zijn krachtige staart kan hij in het water snelheden tot 40km/u bereiken en kan hij meters ver boven het wateroppervlak uit springen.
Een volwassen Aziatische Arowana, Scleropages formosus, heel indrukwekkend wanneer je deze vergelijkt met het jonge dier van 20 cm. hieronder.
Arowana’s zijn in Nederland niet algemeen gehouden vissen en vanwege hun aard en het formaat dat ze kunnen bereiken is deze roofvis ook niet geschikt voor een normaal gezelschapsaquarium. Zelf heb ik er dan ook nooit over nagedacht om mij met deze vis bezig te houden. Niet dat ik de vissen en hun gedrag niet kende, een goede vriend van mij, tandarts Danny Verlinden uit Leiderdorp hield lange tijd twee grote zilveren Arowana’s in een groot aquarium dat in de wachtkamer van zijn praktijk stond. Hij liet me wel eens zien hoe hij ze voerde en dan was ik wel onder de indruk van de vraatzucht van deze vissen. Persoonlijk vond ik eigenlijk dat deze vissen een veel groter aquarium verdienden, uiteindelijk vond hij dat ook en heeft hij ze weg gedaan.
Piepjonge Rode arowana “super red”
Een nog jonge rode arowana “super red” nu nog circa 20cm. en nog niet aan het kleuren. Dat zal binnenkort wel gaan gebeuren. Deze vis, dit exemplaar is de aanleiding voor mij om deze pagina voor mijn website te schrijven.
Daarnaast had ik de Zuid-Amerikaanse Zilveren Arowana jaren geleden wel in diergaarde Blijdorp gezien, toen ze in de Rivièra-hal zwommen in de Amazonevijver, samen met o.a. Arapaima gigas.
Dit enorme paludarium bevond zich vroeger in de Rivierahal van Diergaarde Blijdorp. Vroeger zwommen daar een stuk of 6 Arowana’s in, maar op op het laatst was er nog maar eentje over. Volgens de verzorger daar zou dit om de Aziatische variëteit Scleropages formosus gaan.
Een volledig uitgegroeid exemplaar, na al die jaren volledig gewend aan bezoekers en aan z’n medebewoners. Wanneer je dit ziet zwemmen realiseer je je dat een bak van 1.60 mtr. op termijn veel te klein zal zijn.
Het leuke van een paludarium situatie is, dat je de dieren ook goed van bovenaf kunt bekijken, wat voor een oppervlaktevis als de Arowana een prachtig beeld oplevert.
Elders in dezelfde hal zitten in een ander groot aquarium drie volwassen Australische Arowana’s.
Deze drie Arowana’s lijken elkaar volledig te accepteren. In de korte tijd dat ik er was viel mij geen agressief gedrag van ze op. Dit zou dan de Australische Scleropages formosus moeten zijn. Wie het beter weet mag het zeggen.
Door omstandigheden ben ik in contact geraakt met Ruban Thiyagarajah, die een bedrijf exploiteert op het gebied van fijne metaalbewerking: 5Hands-Metaal in Bleiswijk, vlak bij Zoetermeer, waar ik zelf woon. Voor zijn directiekamer waar hij een prachtig JAD panorama aquarium heeft staan van 1.60 meter was hij op zoek naar een rode Arowana, en wel de zogenaamde “super red” een veredelde kleurvariëteit van Scleropagus formosa. Hij vroeg daarvoor aan mij om hulp. Ruban is van Hindoestaanse afkomst en in zijn religie spelen vaak hele andere dan de ons westerlingen bekende factoren, een rol. Zo blijkt de Arowana in India, het land waar zijn roots liggen, geluk te brengen aan zijn verzorger wanneer deze goed voor hem zorgt. Dat zou een beginnend ondernemer als Ruban, die sowieso wel in vissen is geïnteresseerd, wel goed uitkomen. In China symboliseert de draak macht en kracht, evenals geluk en welstand. De Arowana’s worden daar gezien als waterdraken. Aan de gouden Arowana wordt de kracht toegeschreven om te beschermen tegen leed en ongeluk. Om die reden staat bij veel Chinese zakenlieden in hun kantoor een aquarium met deze vis. Tijd voor mij om mij een beetje in deze rode Arowana te gaan verdiepen. Om te beginnen is de Aziatische Arowana, waar we het nu over hebben, een beschermde diersoort. Hij moet voorzien zijn van Cites papieren en moet een microchip in zijn lichaam hebben, waardoor hij ten alle tijden kan worden geïdentificeerd. Het is dus nooit verstandig om op de zwarte markt een goedkope, maar illegaal geïmporteerde Arowana te kopen want dan ben je uiteraard strafbaar.
Voor zijn directiekamer was Ruban op zoek naar een rode Arowana, en wel de zogenaamde “super red” een kleurvariëteit van Scleropagus formosa. (Foto gevonden op het internet). Zo moet de jonge vis van hierboven straks dus gaan worden.
In Azië: India, Maleisië, Japan en Indonesië, is de Arowana als huisdier uitermate populair en worden er net als aan kois, kapitalen uitgegeven aan de mooiere exemplaren, waarbij de prijzen kunnen oplopen tot vele duizenden euro’s. Van de Aziatische Arowana zijn inmiddels veel verschillende kleurvariëteiten op de markt. Deze kleuren werden door zorgvuldige selectie verkregen en vastgelegd. Zo kennen we de blauwe, de groene, de gele, de oranje, de witte (snow), de gouden (gold) en dus ook de superrode Arowana’s en heel veel kleurvariaties daartussen. Net als met Kois, worden er shows en competities gehouden en de winnende topexemplaren brengen onvoorstelbaar hoge bedragen op.
Kijk eens wat het oplevert wanneer je op Googel afbeeldingen intikt “arowana red” en dan is dit nog meer een klein deel van de resultaten.
Of je tikt in: “arowana gold”, zo zijn er natuurlijk nog veel meer kleuren en variaties te bedenken. Het aantal kleurvariëteiten is enorm.
In Indonesië bestaat er zelfs een Arowana Club.
Arowana’s zijn van nature solitaire vissen, die sterk territorium vormend zijn. In geval van meerdere exemplaren bij elkaar zal er een rangorde ontstaan en enkel in geval van voldoende ruimte en voldoende voedselaanbod zullen deze vissen elkaar op langere termijn blijven accepteren. De dominante vissen zullen de mindere exemplaren onder druk houden en stress veroorzaken, waardoor deze gevoeliger worden voor ziekten en parasieten, met in de toch altijd beperkte ruimte alle risico’s van dien voor de dominante exemplaren. Arowana’s hebben dan ook een groot aquarium nodig om te kunnen gedijen. Een bak van 1.60 meter (600 liter) is voor de snel groeiende jonge Arowana minimaal. Uiteindelijk is een aquarium van 3 meter (1.000 liter) een vereiste. Omdat Arowana’s oppervlaktevissen zijn is de diepte van het aquarium minder belangrijk dan de breedte van de bak. Aan de andere kant levert diepte weer meer watervolume op en daardoor een constantere waterkwaliteit. Arowana’s kunnen goed springen en kunnen daardoor gemakkelijk uit het aquarium op het droge terecht komen. Alle kieren en gaten dienen dan ook goed afgesloten te worden omdat vooral ’s nachts deze vissen de neiging hebben naar het door de gaten in de lichtkap vallende licht te springen. Ook dekruiten kunnen de oplossing zijn voor dit probleem.
Arowana’s jagen op zicht. Let maar eens op de relatief grote ogen. Dat betekent dat Arowana’s hun omgeving, ook buiten het aquarium, nauwlettend in de gaten kunnen houden. Daar moet rekening mee worden gehouden met het kiezen van de plaats waar het aquarium komt te staan. Het steeds weer schrikken van de vis als gevolg van plotselinge bewegingen in de omgeving kan ook tot stress leiden en tot schrikreacties van de vis waardoor hij zou kunnen beschadigen. Zorg er dan ook voor dat er niet te veel en zeker geen scherpe (stenen) decoratieobstakels in het aquarium worden geplaatst. Een enkel stuk glad (kien)hout kan, maar er moet zo veel mogelijk vrije zwemruimte voor de vis beschikbaar zijn. Van belang is dat voedsel aan het oppervlak wordt aangeboden en de vis niet steeds naar beneden moet om het voedsel daar op te halen. Arowana’s kunnen tam worden en het is aan te bevelen een ritueel te ontwikkelen waarbij de vis leert voedsel uit de hand aan te nemen. Zo ontstaat er een band tussen verzorger en de vis op zich weer tot gevolg heeft dat het aantal schrikreacties van de vis zal afnemen.
Arowana’s zijn op zich best sterke vissen. Toch is het verstandig om de waterkwaliteit goed in de gaten te houden. Een goed functionerend biologisch filter is noodzakelijk om de afvalstoffen die de vis produceert af te breken. Ook regelmatig water verversen helpt. In geval van een nieuw ingericht aquarium voor een Arowana is het belangrijk te zorgen dat de plantengroei op gang gekomen is en er zich voldoende nitrificerende bacteriën hebben ontwikkeld, zowel in de bak zelf als in het filter. Hiervoor zijn allerlei producten op de markt, maar wat ook goed werkt is het in de bak uitknijpen van de filterwatten die afkomstig zijn uit een reeds goed draaiend aquarium, waardoor de bacteriën worden overgebracht. Geschikte planten voor een Arowanabak zijn o.a. grote Echinodorussoorten en reuzenvalesneria (Valesneria gigantea). Een PH van 6,5 tot 7,5 wordt in de literatuur op internet aanbevolen, bij een temperatuur van 27-29 graden. Persoonlijk zou ik niet voor dergelijk hoge temperaturen kiezen, maar zou ik me beperken tot 24-26 graden C. Hoge temperaturen zijn voor de vis belangrijk om moeilijk te verteren voedsel aan te kunnen, maar bij een juist uitgebalanceerd voedingsmenu verkorten hoge temperaturen enkel de levensduur van deze vissen. Dit op grond van de stelling dat koudbloedige dieren “sneller” leven naarmate de temperatuur hoger wordt.
Voor volwassen Arowana’s is er hoogwaardig Arowanavoer op de markt. Juist voedsel is van groot belang voor de gezondheid van de vis. Om de juiste kleur van de Arowana te ondersteunen is het belangrijk om te weten dat 80% van de kleur via erfelijkheid wordt verkregen. Dat betekent wel dat 20% nog beïnvloedbaar is. Door toevoeging van karoteen en Astaxanthin kunnen de kleuren van de vis versterkt worden. Arowana’s kunnen in het begin wel kieskeurig zijn waar het voedsel betreft, maar eenmaal gewend is hun honger nauwelijks te stillen. Jonge dieren moeten twee tot drie maal per dag worden gevoerd, terwijl bij volwassen dieren eenmaal per dag volstaat. Let er op dat er geen voedselresten in het aquarium achter blijven omdat deze de waterkwaliteit sterk negatief beïnvloeden. Ook moet er voor worden gewaakt de vissen niet te overvoederen. Hierdoor kunnen de vissen groeiafwijkingen krijgen, waardoor ze bijvoorbeeld krom kunnen groeien. Door hogere temperaturen toe te passen zullen de vissen sneller groeien, maar zoals ik al eerder aangaf ben ik hier geen voorstander van.
Geschikt voedsel voor Arowana’s zijn: Huiskrekels, meelwormen, wasmotlarven, kreeften en garnalen, keverlarven en poppen, en nestmuizen. Er zijn goede vissenvoer aanvullingen te vinden. Dek vooral het aquarium af wanneer je deze aquariumvissen hebt: ze kunnen de bak uitspringen.
De kwekers van Arowana’s houden deze vissen in grote kweekvijvers. Na anderhalf tot twee jaar zijn deze vissen geslachtsrijp en zullen zij zich voortplanten. Daartoe maken zij een cirkelvormig nest in de modder waarin het vrouwtje haar eieren legt. Gemiddeld zijn dat er zo’n 20 – 30, die door het mannetje bevrucht worden. Na de bevruchting neemt het mannetje de eieren in de bek om ze daar uit te broeden. Daar houdt hij de eieren zo’n 6 tot 8 weken. In kweekvijvers worden de vissen regelmatig op eieren in de bek gecontroleerd en als dat zo is worden deze mannen apart gezet. Vervolgens kiest de kweker een moment waarop hij de jonge vis uit de bek van de man weghaalt. Op deze manier wordt voorkomen dat de broedende man te veel vermagert. Hij kan daarna direct weer beginnen met eten en zal dat ook doen. Tevens heeft dit tot gevolg dat het mannetje weer eerder aan een nieuwe voortplantingscyclus kan beginnen. De jonge vis wordt in een opgroeiaquarium of –vijver gezet waar ze zich verder volledig gecontroleerd kunnen ontwikkelen. In deze tijd teren ze op hun dooierzak, die na 6 tot 8 weken volledig opgebruikt is. Vanaf dit moment gaat de jonge Arowana geheel zelfstandig zelf op zoek naar voedsel.
Maar goed, Ruban wilde dus graag een rode Arowana (Super red) en dat zijn prijzige vissen. Speurend op het internet vond ik er een van 20 cm. met microchip en papieren voor € 1.200,00. Bij navraag bij Hans Kiers van Ruinemans, bleek er daar nog één te zitten, als laatste van een drietal, die nog niet verkocht was. Omdat Armin Schäfer , van Bettas Pride in Gouda, mij de laatste keer dat ik bij hem was heel deskundig en behulpzaam had te woord gestaan en deze vis toch wat individuele begeleiding nodig heeft heb ik hem gevraagd deze vis voor mij te reserveren, hetgeen hij natuurlijk met alle plezier heeft gedaan. Allereerst hebben we het aquarium voorbereid op de komst van de vis. Dat betekende achterwand er in, voorgewassen grint op de bodem, water er in en het filter laten draaien. De dag daarna wat eenvoudige planten er in: 8 Valesneria gigantea en een Echinodorus bleheri. Na een week hebben we nitrificerende bacteriën toegevoegd en na 14 dagen een schooltje van 10 zebravisjes (Brachydanio rerio). Die visjes moesten een indicatie vormen voor de kwaliteit van het water en tevens de meststoffen afgeven voor het op gang komen van de bacteriënfauna. Op vrijdag 3 mei 2013 was het zover: De vis mocht worden afgeleverd. Op de afgesproken tijd: 11.00u stond Armin op de stoep in Bleiswijk “met de vis onder zijn arm”. Na nog wat controles te hebben uitgevoerd en alle mogelijk ontsnappingsmogelijkheden te hebben afgedicht met watten, kon de vis voorzichtig te water worden gelaten. Het is een jong exemplaar van circa 20cm. en nog helemaal niet op kleur. Enkel in de staart is al wat rood te ontdekken, maar voor de rest is het een kwestie van vertrouwen. De Arowana voelde zich zo op het oog al snel op z’n gemak en het was mooi om te zien hoe hij de school met zebravisjes observeerde. Voorlopig zal ik deze vis nog begeleiden en in de gaten houden en op mijn site met foto’s de ontwikkeling laten zien. Een bijzonder project waar je als particulier niet zo heel gemakkelijk mee in aanraking komt.
Het splinternieuwe JAD aquarium van 1.65 mtr nu nog helemaal leeg, moet worden voorbereid voor de Arowana van Ruban.
De kunststof achterwand is met siliconenlijm tegen de achterruit vastgezet en wordt met balkjes tegen die ruit gedrukt en gefixeerd.
De vis is bij de importeur opgehaald en wordt rechtstreeks door Armin van Betta’s Pride in Bleiswijk afgeleverd.
Daar is ie dan, een vis van tegen de 1.000 euro, slechts 20 cm. lang. Je zou bijna denken: “Doe mij maar gewoon een patatje”.
Nog in de zak maar uitermate rustig en absoluut geen paniekerig gedrag.
Daar zwemt ie dan, zijn eerste baantjes in z’n nieuwe verblijf. Arowana’s kunnen wel 20 jaar oud worden en bijzonder snel groeien. Ruban heeft al plannen voor een nieuwe bak van minstens drie meter lang.
Enorme ogen kijken je aan.
Een overzichtsfoto van het aquarium op het kantoor van Ruban.
Bronnen.
Omdat ik met deze vis zelf geen enkele ervaring heb, ben ik op het internet op zoek geweest naar informatie en heb ik hoofdzakelijk gebruik gemaakt van onderstaande sites.
http://www.arowana.de/
http://www.aquaticcommunity.com/arowana/fish.php
http://nl.wikipedia.org/wiki/Arowana’s
Voor de verschillende soorten heb ik mij gebaseerd op Baensch Aquarium Atlas, Photo Index 1-5.
Een filmpje dat ik van deze vis maakte: